Του ΣΩΤΗΡΗ ΝΤΑΛΗ
Η προοπτική μιας Ουκρανίας δημοκρατικής που θα καθόριζε το μέλλον της μέσα από το κοινό ευρωπαϊκό μας σπίτι, είχε εξελιχθεί σε απειλή για την καθεστωτική λογική του Πούτιν. Το τοξικό εθνικιστικό αφήγημά του, μετέτρεψε τον απομονωτισμό της χώρας του σε επεκτατισμό.
Στόχος του δεν είναι μόνο η ακεραιότητα της Ουκρανίας. Είναι και η ευρωπαϊκή δημοκρατία. Χρησιμοποιεί την εισβολή στην Ουκρανία για να τρομοκρατήσει και να διχάσει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πιστεύει ότι η δημοκρατία είναι η μεγαλύτερη αδυναμία της Ευρώπης. Ο Πούτιν έχει πειστεί ότι η αλληλεγγύη και η συνοχή θα καταρρεύσουν με την ακρίβεια που βλέπουν στην τσέπη τους οι ευρωπαίοι πολίτες.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία μετά από δυο μήνες έχει πλέον μετατραπεί σε μια πλήρη διεθνή σύγκρουση χωρίς τέλος. Ο Πούτιν δεν πρόκειται να αποδεχτεί την ήττα του. Με τις θηριωδίες στη Μπούκα και στη Μαριούπολη μας έστειλε το μήνυμα πως είναι ικανός για τα χειρότερα και έσπευσε να μας θυμίσει τα πυρηνικά του.
Από την άλλη πλευρά οι ΗΠΑ έχουν σκληρύνει τη στάση τους και είναι πλέον σαφές πως η Δύση δεν θα εγκαταλείψει την Ουκρανία. Ήδη οι σαράντα χώρες που συναντήθηκαν μέσω των υπουργών αμύνης στις ΗΠΑ πριν λίγες μέρες υποσχέθηκαν να συναντώνται κάθε μήνα μέχρι να κερδηθεί ο πόλεμος, συγκροτώντας μια άτυπη Συμβουλευτική Ομάδα Άμυνας της Ουκρανίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βλέπει έναν πόλεμο στα σύνορά της, τον οποίο πρέπει να σταματήσει χωρίς να κάνει πόλεμο. Χρηματοδότησε όλα τα προηγούμενα χρόνια τη ρωσική οικονομία, η οποία όμως δεν εκσυγχρονίστηκε. Συνεχίζει να την χρηματοδοτεί και σήμερα, άρα και τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το κόστος που πληρώνει σήμερα η Ευρώπη για το ρωσικό φυσικό αέριο είναι 35 φορές μεγαλύτερο από τη βοήθεια που προσφέρει στην Ουκρανία.
Στις Βρυξέλλες γνωρίζουν πολύ καλά πως μόνο η πλήρης απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο θα είναι η πραγματική απάντηση στη ρωσική εισβολή. Όμως, προς το παρόν η ανάπτυξη μειώνεται, οι τιμές αυξάνονται και τα ευρωπαϊκά κράτη δυσκολεύονται να απορροφήσουν αυτή την απώλεια ευημερίας.
Ως προς τα μέτρα στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων απέναντι στις αυξήσεις των τιμών θα πρέπει να περιμένουμε την έκτακτη σύνοδο κορυφής στο τέλος του μήνα, με την Ελλάδα να επιδιώκει την επιβολή πλαφόν στις χονδρεμπορικές αγορές ενέργειας και τη σύσταση ευρωπαϊκού μηχανισμού αλληλεγγύης για την αντιστάθμιση των επιπτώσεων της διεθνούς ενεργειακής κρίσης.
Την ίδια στιγμή ένας επιθετικός, διεκδικητικός αλλά και αγχωμένος περιφερειακός παίκτης, η Τουρκία, επιχειρεί να συνδιαμορφώσει τους όρους της τελικής λύσης του πολέμου και της νέας τάξης πραγμάτων. Προς αυτή την κατεύθυνση επιχειρεί να πιέσει τις ΗΠΑ. Ίσως τώρα να βλέπει πως η τακτική των ίσων αποστάσεων δεν οδηγεί σε επιτυχημένη στρατηγική επιλογή. Δεσμεύεσαι σε μια πλευρά της Ιστορίας και δυσαρεστείς κάποιους. Αυτή είναι μια δύσκολη αλλά έντιμη επιλογή.
ΗΠΑ και Ευρώπη μπορεί να έχουν αφήσει ένα χώρο κινήσεων στην Τουρκία, αλλά γνωρίζουν πολύ καλά πως η Τουρκία έχει την ίδια αυτοκρατορική λογική με τη Ρωσία του Πούτιν. Και οι δυο χώρες διακατέχονται από τον ίδιο αναθεωρητισμό.
Η Ευρασιατική λογική του Ερντογάν έρχεται σε αντίθεση με τη μοναδική ουσιαστική προοπτική ισχύος της Τουρκίας στο νέο παγκόσμιο γεωπολιτικό χάρτη, που είναι η έντιμη συμμετοχή της στην Ευρωατλαντική κοινότητα. Εξάλλου, ως ανάσχεση προς την τότε Σοβιετική Ένωση εντάχθηκε το 1952 μαζί με την Ελλάδα στο ΝΑΤΟ.
Από τη δική πλευρά, η Ελλάδα δεν πρέπει να έχει φοβική στάση απέναντι στην Τουρκία γιατί αποτελεί εγγυητή της ειρήνης, της ασφάλειας και της συνεργασίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στη Μεσόγειο. Είναι πόλος σταθερότητας και κομβική πύλη για την είσοδο υγροποιημένου φυσικού αερίου στα Βαλκάνια. Τα εγκαίνια του τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη, αναδεικνύουν τον κομβικό και αναβαθμισμένο ρόλο της Ελλάδας. Ένα ρόλο κομβικής σημασίας και για την ευρωπαϊκή στρατηγική κυριαρχία στη σημερινή γεωπολιτική στιγμή.
*Ο Σωτήρης Ντάλης είναι αν. καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
