SEVKET PAMUK,
Μετάφραση: Σωτήρης Δημητριάδης,
Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2021
Η Βιομηχανική Επανάσταση ξεκίνησε στη Μεγάλη Βρετανία το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα και επηρέασε βαθιά όχι μόνο τη Δυτική Ευρώπη αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο. Από το 1820 και μετά, ο βιομηχανικός καπιταλισμός και η σύγχρονη οικονομική ανάπτυξη εξαπλώνονται με άνισο τρόπο σε ολόκληρο τον πλανήτη. Το βιβλίο του Pamuk παρακολουθεί την οικονομική μεγέθυνση και την ανθρώπινη ανάπτυξη στην Τουρκία κατά τους δύο τελευταίους αιώνες συγκριτικά, σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο. Στόχος εδώ είναι ο υπολογισμός των επιδόσεων της Τουρκίας στην οικονομική μεγέθυνση και την ανθρώπινη ανάπτυξη τόσο σε απόλυτες όσο και σε σχετικές τιμές και η ερμηνεία των άμεσων αλλά και των βαθύτερων αιτιών πίσω από τα μεγέθη αυτά.
Υιοθετώντας μια παγκόσμια, συγκριτική οπτική, ο Pamuk παρακολουθεί την εξέλιξη της τουρκικής οικονομίας σε τέσσερις διακριτές ιστορικές περιόδους: την ανοιχτή οικονομία του 19ου αιώνα και της ύστερης οθωμανικής περιόδου, τη μετάβαση από την αυτοκρατορία στο έθνος-κράτος κατά την περίοδο που διαρκεί από τον Α΄ μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και που περικλείει τη μεγάλη κρίση, τη μεταπολεμική περίοδο με τα προστατευτικά μέτρα και την υποκατάσταση των εισαγωγών και, τέλος, τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και το νέο άνοιγμα της οικονομίας μετά το 1980. Ο Pamuk συγκεντρώνει αναλυτικά στοιχεία για το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, το εμπόριο, τους μισθούς, την υγεία και την εκπαίδευση στην Τουρκία. Καταλήγει έτσι στο συμπέρασμα ότι οι άμεσοι παράγοντες όπως η οικονομική πολιτική, ο ρυθμός των επενδύσεων, η αύξηση της παραγωγικότητας και οι δομικές αλλαγές μόνο εν μέρει μπορούν να ερμηνεύσουν τη μακροπρόθεσμη οικονομική εξέλιξη της χώρας.
Oι “Άνισοι αιώνες” προχωρούν στην ανάλυση των βαθύτερων καθοριστικών παραγόντων της ανάπτυξης στην Τουρκία: των θεσμών και της εξέλιξής τους. Με τον τρόπο αυτό γίνεται δυνατή η κατανόηση των ιδιαίτερων ιστορικών συνθηκών της Τουρκίας αλλά και της σημασίας τους για τη μελέτη της οικονομικής μεγέθυνσης στο σύνολο του αναπτυσσόμενου κόσμου τους δύο τελευταίους αιώνες.
Από πολλές απόψεις το βιβλίο αυτό αντανακλά κάποιες από τις βασικές τάσεις στην οικονομική ιστοριογραφία κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
Ο Σεβκέτ Παμούκ διδάσκει οικονομικά και ιστορία της οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου στην Κωνσταντινούπολη. Έχει εκδώσει πλήθος βιβλίων, ανάμεσά τους και το «A Monetary History of the Ottoman Empire» και το «The Ottoman Empire and European Capitalism, 1820-1913».
