TIMOTHY SNYDER- KATHERINE YOUNGER (επιμ.),

Πρόλογος: Δημήτρης Λυβάνιος,

Εκδόσεις Επίκεντρο 2021.

 

Αυτή η συλ­λο­γή δο­κι­μί­ων το­πο­θε­τεί τα Βαλ­κά­νια στο επί­κε­ντρο των ευρω­πα­ϊ­κών εξε­λί­ξε­ων όχι ως μια προ­βλη­μα­τι­κή συ­γκρου­σι­α­κή ζώ­νη, αλ­λά ως μια κα­τε­ξο­χήν πε­ρι­φέ­ρεια της Ευρώ­πης. Αντί­θε­τα με τις υπάρ­χου­σες στε­ρε­ο­τυ­πι­κές από­ψεις, οι συγ­γρα­φείς του τό­μου αυτού υπο­στη­ρί­ζουν ότι τα Βαλ­κά­νια δεν υστε­ρού­σαν συ­γκρι­τι­κά με την υπό­λοι­πη Ευρώ­πη, αλ­λά σε πολ­λές πε­ρι­πτώ­σεις προ­η­γή­θη­καν και προ­έ­βλε­ψαν πολ­λές δυ­τι­κο­ευ­ρω­πα­ϊ­κές εξε­λί­ξεις στις δε­κα­ε­τί­ες πριν και με­τά το 1900. Στο δεύ­τε­ρο μι­σό του δε­κά­του ενά­του αιώ­να, τα βαλ­κα­νι­κά κρά­τη έγι­ναν ανε­ξάρ­τη­τα έθνη-κρά­τη. Κα­θώς πά­σχι­ζαν να πα­γι­ώ­σουν την εθνι­κή τους κυ­ρι­αρ­χία, οι χώ­ρες αυτές κοί­τα­ζαν πέ­ρα από τις πα­ρα­δο­σι­α­κές στρα­τη­γι­κές στον σχη­μα­τι­σμό κρα­τών, σε μια ανα­ζή­τη­ση για ένα εναλ­λα­κτι­κό όρα­μα εμπνευ­σμέ­νο από τον μι­λι­τα­ρι­σμό και την εθνι­κή πο­λι­τι­κή οικο­νο­μία με αυτό τον τρό­πο, όχι μό­νο πέ­τυ­χαν με δι­κούς τους όρους, αλ­λά άλ­λα­ξαν την Ευρώ­πη και τον κό­σμο από το 1912-1914 και με­τά. Κα­θώς εξα­σθέ­νι­ζε η Οθω­μα­νι­κή Αυτο­κρα­το­ρία και εφαρ­μό­ζο­νταν όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρες μορ­φές άτυ­πης δι­πλω­μα­τί­ας από τις ισχυ­ρές Δυ­νά­μεις στον χώ­ρο της, με­τα­σχη­μα­τί­στη­καν πα­ράλ­λη­λα οι σχέ­σεις με­τα­ξύ ταυ­τό­τη­τας και γε­ω­πο­λι­τι­κής. Όπως υπο­δει­κνύ­ουν οι συ­νερ­γά­τες του τό­μου αυτού, το απο­τέ­λε­σμα ήταν το φαι­νό­με­νο που έμελ­λε να δι­α­πε­ρά­σει ολό­κλη­ρη την Ευρώ­πη τις δε­κα­ε­τί­ες του 1920 και του 1930: η στα­δι­α­κή αντι­κα­τά­στα­ση των αντι­λή­ψε­ων της θρη­σκεί­ας και της εθνο­τι­κό­τη­τας με την ιδέα της υπη­κο­ό­τη­τας και του ανή­κειν σε ένα κρά­τος.

Όπως σημειώνει στον πρόλογό ο καθηγητής Δ.Λυβάνιος, «η συμπερίληψη των Βαλκανίων στον κεντρικό  καμβά της ευρωπαϊκής ιστορίας είναι ιστοριογραφικά αναγκαία, καθώς στην αυγή του 21ου αιώνα, έχει κυλήσει πολύ νερό κάτω από τις γέφυρες του Σάβου από την εποχή που οι ‘’περιοχές ανάμεσα στην Αδριατική και τη Μαύρη Θάλασσα’’ ήταν απλά η ‘’Άγρια Ευρώπη’’. Το βιβλίο αποτελείται από έξι κεφάλαια, τα οποία πραγματεύονται κυρίως  κοινωνικές και ιδεολογικές εξελίξεις στη Σερβία, τη Βουλγαρία και τη Δαλματία, ενώ υπάρχουν και συγκριτικές μελέτες, που περιλαμβάνουν ορισμένα στοιχεία για την Ελλάδα, την Αυστρο-Ουγγαρία και το Μαυροβούνιο.