ΒΕΝΝΥ ΜΟRRIS- DROR ZE’EVI.,
Μετάφραση: Μενέλαος Αστερίου,
Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2021.
H χώρα είναι δική σας, η χώρα ανήκει στους Τούρκους. Η χώρα επέστρεψε τελικά στους δικαιωματικούς ιδιοκτήτες της. Οι Αρμένιοι και οι άλλοι δεν έχουν κανένα δικαίωμα εδώ» έλεγε ο Μουσταφά Κεμάλ σε λόγο του σε ένα πλήθος που είχε συγκεντρωθεί στα Αδανα το 1923. Η διακήρυξη του ιδρυτή της τουρκικής δημοκρατίας σηματοδοτούσε το τέλος μιας διαδικασίας οι απαρχές της οποίας εντοπίζονται τριάντα χρόνια νωρίτερα με τη σταδιακή διαμόρφωση μιας γενοκτονικής πολιτικής έναντι των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Κύρια έκφρασή της υπήρξε η εξολόθρευση των Αρμενίων το 1915, ωστόσο στο βιβλίο τους Η τριακονταετής γενοκτονία , καρπό δεκαετούς έρευνας σε οθωμανικά και δυτικά αρχεία, οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Μπεν-Γκουριόν Μπένι Μόρις και Ντρορ Ζε’εβί, συνηγορούν ως προς την ύπαρξη ενός ευρύτερου προγράμματος εθνοκάθαρσης που πρέπει να μελετάται σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου.
Από το 1894 έως το 1924 τρία κύματα βίας σάρωσαν την Ανατολία με στόχο τις περιοχές όπου διέμεναν χριστιανικές μειονότητες, οι οποίες αποτελούσαν ως τότε το 20 τοις εκατό του πληθυσμού. Το 1924 οι Αρμένιοι, οι Ασσύριοι και οι Έλληνες είχαν μειωθεί στο 2 τοις εκατό του πληθυσμού. Οι περισσότεροι ιστορικοί έχουν πραγματευτεί αυτά τα τρία κύματα βίας ως ξεχωριστά και μεμονωμένα γεγονότα, ενώ οι διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις τα παρουσιάζουν ως μια αλληλουχία ατυχών συμβάντων. Η Τριακονταετής γενοκτονία είναι το πρώτο έργο που δείχνει ότι στην πραγματικότητα αυτά τα τρία κύματα ήταν μια ενιαία, συνεχής και συνειδητή προσπάθεια να εξοντωθεί ο χριστιανικός πληθυσμός της Ανατολίας.
Αυτή η περίοδος, η πιο βίαιη στην πρόσφατη ιστορία της περιοχής, άρχισε στη διάρκεια της εξουσίας του Οθωμανού σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Β΄, συνεχίστηκε υπό τους Νεοτούρκους και τελείωσε τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του Κεμάλ Ατατούρκ. Παρά τη δραματική αλλαγή από την ισλαμική απολυταρχία του σουλτάνου στον κοσμικό ρεπουμπλικανισμό, οι πολιτικές εξόντωσης που εφαρμόστηκαν στη χώρα ήταν αξιοσημείωτα σταθερές και συστηματικές, με προσχεδιασμένους μαζικούς φόνους, εκτοπίσεις, εξαναγκαστικό προσηλυτισμό στο ισλάμ, μαζικούς βιασμούς και απάνθρωπες απαγωγές γυναικών και παιδιών. Και το πιο σταθερό στοιχείο ήταν το κάλεσμα σε ιερό πόλεμο. Μολονότι δεν τη δικαιολογεί η διδασκαλία του ισλάμ, η εξόντωση δύο εκατομμυρίων χριστιανών πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο μιας αδίστακτης προτροπής προς τους Τούρκους να δημιουργήσουν ένα καθαρά μουσουλμανικό έθνος.
Αποκαλυπτικό και βασισμένο σε εκτεταμένη έρευνα, το βιβλίο αυτό επαναπροσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε ένα από τα πιο αποτρόπαια γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας.
