NIALL FERGUSON,
Μετάφραση: Χ.Γεμελιάρης,
Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2021.
Ο 21ος αιώνας χαιρετίστηκε ως η Εποχή των Δικτύων. Ωστόσο, όπως υποστηρίζει εδώ ο Νάιαλ Φέργκιουσον, τα δίκτυα ήταν πάντα ανάμεσά μας, από τη δομή του εγκεφάλου ώς την τροφική αλυσίδα, από το οικογενειακό δέντρο μέχρι τον ελευθεροτεκτονισμό. Σε ολόκληρη την ιστορία, ιεραρχίες εγκατεστημένες σε ψηλούς πύργους ισχυρίζονταν πως κυβερνούν, συχνά όμως η πραγματική εξουσία βρισκόταν πιο κάτω, στην πλατεία της πόλης. Διότι τα δίκτυα έχουν την τάση να καινοτομούν. Και μέσα από τα δίκτυα διασπείρονται επαναστατικές ιδέες. Το ότι οι συνωμοσιολόγοι αρέσκονται να φαντασιώνουν γύρω από τέτοια δίκτυα δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν. Από τις λατρείες της αρχαίας Ρώμης μέχρι τις δυναστείες της Αναγέννησης, από τους Ιδρυτές Πατέρες του έθνους μέχρι το Φέισμπουκ, το βιβλίο εξιστορεί την άνοδο, την πτώση και την εκ νέου άνοδο των δικτύων, δείχνοντας πώς η θεωρία δικτύων –έννοιες όπως συσταδοποίηση, βαθμοί διαχωρισμού, ασθενείς δεσμοί και μεταβατικές φάσεις– αλλάζει τον τρόπο που κατανοούμε το παρελθόν και το παρόν. Αν Η εξέλιξη του χρήματος έθεσε τη Γουόλ Στριτ σε ιστορική προοπτική, Η πλατεία και ο πύργος κάνει το ίδιο για τη Σίλικον Βάλεϊ. Προβαίνει δε σε μια τολμηρή πρόβλεψη για τις ιεραρχίες που θα αντέξουν αυτό το νέο κύμα δικτυακής ανατροπής – και για εκείνες που θα πέσουν.
Όπως δήλωνε σε συνέντευξή του στον Μάρκο Καρασαρίνη στο Βήμα, «Το βασικό επιχείρημα του βιβλίου είναι ότι η Ιστορία στο σύνολό της μπορεί να γίνει κατανοητή ως αλληλεπίδραση μεταξύ ιεραρχιών και διανεμητικών δικτύων. Αφετηρία μου είναι μια ψευδής διχοτόμηση μεταξύ ιεραρχίας και δικτύου προκειμένου στο τέλος να δείξω ότι και οι ιεραρχίες είναι στην πραγματικότητα μορφές δικτύων στα οποία η δομή δίνει την εξουσία σε έναν σχετικά μικρό αριθμό κόμβων. Η εναλλαγή δικτύων και ιεραρχιών στον χρόνο εξηγείται, αν και όχι αποκλειστικά, από την τεχνολογία. Στο μεγαλύτερο διάστημα της ανθρώπινης ιστορίας οι ιεραρχίες λειτουργούν, ας πούμε, ως εργοστασιακή ρύθμιση. Κι αυτό γιατί η πιο θεμελιώδης ανθρώπινη μέριμνα είναι η άμυνα και οι ιεραρχίες την υπηρετούν καλύτερα. Υπάρχουν όμως και περίοδοι κατά τις οποίες οι μεταβολές στην τεχνολογία και στις επικοινωνίες ευνοούν τα δίκτυα. Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα είναι εκείνα της τυπογραφίας και του Διαδικτύου. Ας μη θεωρηθεί όμως ότι ενδίδω στον τεχνολογικό ντετερμινισμό, ο χριστιανισμός και ο μωαμεθανισμός, για παράδειγμα, αποτελούν σαφώς διανεμητικά δίκτυα κατά την πρώτη φάση της εξάπλωσής τους χωρίς να συνοδεύονται από καμία τεχνολογική καινοτομία».
Φωτίζει εξαιρετικά τον μεγάλο αγώνα εξουσίας μεταξύ δικτύων και ιεραρχιών που μαίνεται στον κόσμο σήμερα. Ως μηχανικός λογισμικού βουτηγμένος στη θεωρία και την πρακτική των δικτύων, εντυπωσιάστηκα βαθύτατα από τις διαγνώσεις του βιβλίου. Η Σίλικον Βάλεϊ χρειαζόταν ένα μάθημα ιστορίας και ο Φέργκιουσον το έδωσε.-
Ο Niall Campbell Douglas Ferguson, γεννήθηκε το 1964 στη Γλασκώβη. Σπούδασε στην ιδιωτική Ακαδημία της Γλασκώβης και στο Magdalen College της Οξφόρδης. Είναι καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και καθηγητής διοίκησης επιχειρήσεων στο Harvard Business School. Διδάσκει επίσης ιστορία και διεθνείς υποθέσεις στο LSE και είναι επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Τσίνγκουα του Πεκίνου. Είναι εταίρος στο Jesus College του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και στο Ίδρυμα Hoover του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ. Είναι ακόμη ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας συμβούλων Greenmantle LLC. Ειδικεύεται στη χρηματιστική και οικονομική ιστορία, ιδιαίτερα στον υπερπληθωρισμό και τις αγορές ομολόγων, καθώς και στην ιστορία της αποικιοκρατίας.
Στα ελληνικά κυκλοφορούν αρκετές μελέτες του όπως, Κολοσσός: Η άνοδος και η πτώση της αμερικανικής αυτοκρατορίας Παπαζήσης 2007, Ο πόλεμος στον κόσμο. Ο αιώνας του μίσους 1901-2000, Ιωλκός, 2008,
Η εξέλιξη του χρήματος. Μια οικονομική ιστορία του κόσμου, Αλεξάδρεια 2011
