* του ΜΙΧΑΛΗ ΜΑΘΙΟΥΛΑΚΗ
Οι πρόσφατες εξελίξεις με την ανησυχητική πρόταση της Αιγύπτου για αλλαγή της πορείας του αγωγού East Μed έχουν -δικαιολογημένα- θορυβήσει πολλούς στην Ελλάδα και την Κύπρο. Ενώ όμως είναι δικαιολογημένο να θορυβούμαστε, είναι αδικαιολόγητο να ξαφνιαζόμαστε.
Οι πρόσφατες εξελίξεις αποτελούν αναμενόμενη απόρροια μιας, κατ’ ελάχιστον, αφελούς προσέγγισης στο θέμα των καναλιών διανομής ενέργειας της περιοχής. Η Κύπρος έχει, εδώ και χρόνια, διαβάσει λανθασμένα τη στρατηγική προτεραιότητα της Αιγύπτου -και του Ισραήλ- όσον αφορά το φυσικό αέριο.
Για τις δύο χώρες, στρατηγική προτεραιότητα αποτελεί η ροή φυσικού αερίου στην εγχώρια αγορά ενώ οι εξαγωγές είναι δευτερεύουσας σημασίας. Η Λευκωσία έχει από το 2015 στα χέρια της τεχνική μελέτη του πανεπιστημίου ΜΙΤ, η οποία συγκρίνει την επιλογή ενός Τερματικού Υγροποίησης Φ.Α. στην Κύπρο έναντι του αγωγού East Med στοιχειοθετώντας ότι από οικονομικής πλευράς οι δύο επιλογές είχαν σχετικά όμοιο αποτέλεσμα. Ενώ όμως από οικονομικής πλευράς οι δύο επιλογές ήταν συγκρίσιμες, από τη γεωπολιτική οπτική, η κατασκευή μιας υποδομής Υγροποίησης Φ.Α. σε κυπριακό έδαφος είναι ασύγκριτα προτιμότερη.
Η Λευκωσία επέλεξε όμως να προωθήσει τη λογική πως ο αγωγός δημιουργεί μόνιμες και ισχυρές συμμαχίες και -δυστυχώς- η Αθήνα επέλεξε να ακολουθήσει. Το λάθος σε αυτή τη συλλογιστική είναι πως δεν υπάρχει ταύτιση στρατηγικών συμφερόντων με τους υπόλοιπους δρώντες. Ενώ Λευκωσία και Αθήνα βλέπουν την αναβάθμιση ισχύος τους αποκλειστικά μέσω εξωτερικής ενδυνάμωσης (διακρατικές συμφωνίες), το Κάιρο προκρίνει -ορθά- την εσωτερική ενδυνάμωση μέσω του ελέγχου το δυνατόν μεγαλύτερων ποσοτήτων ενεργειακών ροών.
Η Αίγυπτος λοιπόν ζητά -και έχει το μονοπώλιο επιλογών για να πιέζει- να περάσουν οι πρόσθετες ροές Φ.Α. της Κύπρου και του Ισραήλ από το έδαφος της, και στην πορεία χρησιμοποιεί αυτό το πλεονέκτημα της για να κλείσει το μάτι στην Τουρκία, ενισχύοντας περαιτέρω έτσι τη θέση της στην περιοχή.
Έξω και από ηλεκτρικές διασυνδέσεις η Κύπρος;
Ενώ όμως το ενδιαφέρον εστιάζεται τις τελευταίες μέρες στις οδεύσεις φυσικού αερίου, ακόμα πιο ανησυχητικές θα πρέπει να θεωρούνται οι εξελίξεις στα κανάλια ηλεκτρικής ενέργειας. Παρά το ότι εδώ και καιρό υφίσταται σχέδιο για καλώδιο υπερυψηλής τάσης (EuroAsia Interconnector) που θα συνδέει το Ισραήλ με την Κύπρο και την Ελλάδα, οι αστοχίες της Ελλάδας πριν το 2019 οδήγησαν το έργο εκτός της λίστας των Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (PCIs) με την απώλεια εκατοντάδων εκατομμυρίων χρηματοδότησης να πλήττει τις πιθανότητες κατασκευής του.
Παράλληλα όμως, τρεις νέες προτάσεις καλωδίων υπερυψηλής τάσης από την Ανατολική Μεσόγειο έχουν ενταχθεί στη λίστα PCI που εξετάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και όλες -μα όλες- αποφεύγουν την Κύπρο και είναι σχεδιασμένες να περάσουν από τα δυτικά της Αιγύπτου προς την Κρήτη.
Με δεδομένο ότι η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της Ελλάδας -αλλά και περαιτέρω των Βαλκανίων- μπορεί να απορροφήσει περισσότερα από ένα τέτοια καλώδια, η πιθανότητα να καταλήξουμε με την Κύπρο εκτός ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Ελλάδα -και ενώ το καλώδιο θα περνούσε από περιοχές κρίσιμου ενδιαφέροντος για τη Λευκωσία και την Κύπρο- είναι εξόχως προβληματική για τα συμφέροντα μας.
Η πιθανότητα διπλού αποκλεισμού της Κύπρου από τα κανάλια μεταφοράς φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού της Ανατολικής Μεσογείου είναι πλέον ορατή και δυστυχώς οφείλεται πρωτίστως σε δικές μας αβλεψίες. Αθήνα και Λευκωσία οφείλουν να αναγνώσουν τα στρατηγικά συμφέροντα των δρώντων στην περιοχή με ρεαλισμό και να κινηθούν αναλόγως. Δυστυχώς είμαστε ακόμα μακριά από μια τέτοια προσέγγιση…
Πηγή : Τα Νέα 5-3-21
* Ο Μιχάλης Μαθιουλάκης είναι Ακαδημαϊκός Διευθυντής του Greek Energy Forum, Επιστημονικός Συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Ευρωπαϊκών και Αμυντικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, και Επιστημονικός Συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ για θέματα ενεργειακής πολιτικής.
