ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΠΗΛΙΑΔΗΣ,
Μετάφραση από τα γαλλικά: Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.
Επιμέλεια – Προλεγόμενα – Σχόλια: Γιώργος Καλπαδάκης,
Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα 2019.
Πρωθυπουργός της βραχύβιας Ελληνικής Πολιτείας και μεταξύ των σπουδαιότερων συγγραφέων της Επανάστασης, ο Φιλικός Νικόλαος Σπηλιάδης άφησε την τελευταία του πνοή στο Ναύπλιο, ενδεής και λησμονημένος στις 26 Νοεμβρίου του 1867.
Ανεπιθύμητος για τις βαυαρικές αρχές κι έχοντας τεθεί στο περιθώριο της πολιτικής ζωής, ο «πρωθυπουργός» του Ιωάννη Καποδίστρια, ο Νικόλαος Σπηλιάδης, αφιέρωσε τον ύστερο βίο του στη συγγραφή των απομνημονευμάτων του. Στα 1838, ωστόσο, στη σκιά της απολυταρχίας του Όθωνα και στο απόγειο της εκστρατείας αποδόμησης των επιτευγμάτων της Ελληνικής Πολιτείας, επιστράτευσε τη γραφίδα του για να ανασκευάσει το κατηγορητήριο που είχε εξαπολύσει ένας από τους επιφανέστερους ίσως πολέμιους του Καποδίστρια, ο Βαυαρός φιλέλληνας Friedrich Thiersch. Σημαίνουσα μορφή του φιλελληνικού κινήματος, ο Τhiersch κατέφθασε στην Ελλάδα τον Αύγουστο του 1831, λίγες ημέρες πριν από τη δολοφονία του Κυβερνήτη. Παρέμεινε στην Ελλάδα έως τον Οκτώβριο του επόμενου έτους. Όπως σημειώνει στα προλεγόμενα του έργου ο ιστορικός Γιώργος Καλπαδάκης, «απώτερος σκοπός του Τhiersch ήταν να συμβάλει στο να προλειανθεί το έδαφος για την ανάδειξη του δευτερότοκου γιού του Βαυαρού βασιλιά, Όθωνα, σε μονάρχη της Ελλάδος, μια ιδέα εξάλλου, την οποία είχε αναφέρει στον Λουδοβίκο ήδη τον Σεπτέμβριο του 1829 και στον ίδιο τον Καποδίστρια ένα μήνα αργότερα. Τέσσερα χρόνια αργότερα , ο σκοπός του έργου του θα ήταν διττός: να αποδομήσει τα πεπραγμένα και τον χαρακτήρα της καποδιστριακής διακυβέρνησης και να εκθέσει προτάσεις για την ανοικοδόμηση της χώρας προς χρήσιν της αντιβασιλείας».
Πρωταρχική έγνοια του Σπηλιάδη ήταν να αποκαταστήσει την υπόληψη του «μπαρμπα-Γιάννη», απαντώντας, μεταξύ άλλων, στις συκοφαντίες γύρω από τη διπλωματική στρατηγική του, η οποία συνδεόταν με το όραμα που είχε για την εδραίωση της ελληνικής κυριαρχίας στην ευρύτερη περιοχή· την ανταπόκρισή του στο αίτημα περί διανομής της εθνικής γης στους ακτήμονες, το οποίο φαίνεται ότι συσχέτιζε με το φλέγον πολιτειακό ζήτημα· τις αντιλήψεις του σχετικά με τη θέση της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς στη νεοελληνική ταυτότητα· τη στάση του απέναντι στην αντιπολίτευση και τα εγχώρια ολιγαρχικά συμφέροντα· καθώς και τις διαθέσεις του απέναντι στην προοπτική πολιτειακής συμβίωσης με τον Όθωνα.
Εκατόν ογδόντα χρόνια από τη συγγραφή του στα γαλλικά, το μέχρι τούδε ανέκδοτο πόνημα του Σπηλιάδη προσφέρεται για πρώτη φορά στο αναγνωστικό κοινό έτσι όπως μεταφράστηκε από τον «άγιο» των ελληνικών γραμμάτων, τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, με εκτενή ιστορικό σχολιασμό και προλεγόμενα από τον Γιώργο Καλπαδάκη. Σκοπός της έκδοσης είναι αφενός να εμπλουτίσει τις γνώσεις μας για τα μετεπαναστατικά χρόνια· αφετέρου, να συνεισφέρει στη συζήτηση για τον πραγματικό χαρακτήρα της βραχύβιας καποδιστριακής πολιτείας (1828-1832) και των ατέλεστων επιδιώξεων του πρώτου Κυβερνήτη της χώρας.
