ΣΩΤΗΡΗ ΝΤΑΛΗ
Το Νοέμβριο του 2016, ένας εξουσιομανής και αδίστακτος «πολιτικός» ο Ντόναλντ Τραμπ, βρέθηκε στην κορυφή της Αμερικανικής Διοίκησης ακολουθώντας μια αντισυστημική και εμπρηστική δημαγωγία. Καθοδηγούμενη από τον ίδιο τον Τραμπ αυτή η δημαγωγία «οδήγησε» στις 6 Ιανουαρίου έναν ιδιαίτερο όχλο στο εσωτερικό του Καπιτωλίου. Για λίγες ώρες οι ΗΠΑ βρέθηκαν μεταξύ τραγωδίας και φάρσας και η ισχυρότερη χώρα του κόσμου έδωσε μια εικόνα τριτοκοσμικής δημοκρατίας.
Η επίθεση στο Καπιτώλιο της 6ης Ιανουαρίου 2021 θα μείνει στην ιστορία ως μια επίθεση που υποκινήθηκε από έναν ενεργεία πρόεδρο που συνέχισε να ψεύδεται αβάσιμα για το αποτέλεσμα των νόμιμων εκλογών, ως μια στιγμή μεγάλης ατίμωσης και ντροπής για το αμερικανικό έθνος, όπως υπογράμμισε εύστοχα ο Μπαράκ Ομπάμα.
Ένας αναστοχασμός με αφορμή τα τραγικά γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου μάς επιβεβαιώνει την «αντοχή» του Τραμπ στην εκλογική του βάση και το γεγονός πως οι ΗΠΑ είναι πλέον βαθιά διχασμένες. Ο Τραμπ, ο πιο ισχυρός λαϊκιστής ηγέτης στη Δύση εξαιτίας και μόνο του αξιώματος που κατείχε, με ισχυρή πολιτική βάση και υποστήριξη από μια «λαϊκιστική διεθνή» που έχει συσπειρωθεί διαδικτυακά για να διακηρύξει την υποστήριξή της προς τους απανταχού λαϊκιστές, άντεξε στις εκλογές και επιχείρησε να ανατρέψει το αποτέλεσμα αυτών των εκλογών. Βέβαια και το κόμμα των Ρεπουμπλικανών φέρει μεγάλη ευθύνη καθώς το βαρύνει η ανοχή που έδειξε στον Τραμπ. Χρειάζεται μια ουσιαστική εσωκομματική ενδοσκόπηση γιατί ζητούμενο είναι πλέον να αποτελέσει παρελθόν ο τραμπισμός.
Κατά τη διάρκεια της κρίσης της πανδημίας οι ΗΠΑ είδαν πως είχαν για πρόεδρο έναν τηλεαστέρα, έναν φυγόπονο, έναν κλόουν που δεν μπορούσε να αδράξει την ευκαιρία της κρίσης και να την δει ως πρόκληση. Την αντιμετώπισε ως μια αναποδιά που έπρεπε να αγνοηθεί, ως ένα εμπόδιο στον τρόπο ζωής του και όταν έχασε τον έλεγχο της κατάστασης έριξε τις ευθύνες στους κυβερνήτες των Πολιτειών.
Υπό τον πρόεδρο Τραμπ οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν την επιρροή τους σε διεθνείς οργανισμούς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και κατέγραψαν έναν ιδιαίτερο «αναχωρητισμό» από περιοχές όπως η Μεσόγειος δημιουργώντας ένα μεγάλο γεωπολιτικό και γεωοικονομικό κενό. Χώρες όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Τουρκία με στοχευμένες κινήσεις γεμίζουν σήμερα αυτό το κενό.
Οι ΗΠΑ αυτά τα χρόνια της διακυβέρνησης Τραμπ έδειξαν σαν να μην είχαν τη δύναμη να μείνουν στην κορυφή. Υπό τον Τραμπ ξέχασαν γιατί η ηγετική θέση είναι σημαντική όχι μόνο για τις ΗΠΑ αλλά και την ευρωατλαντική κοινότητα.
Όσο για την άποψη που «αναδύθηκε» σε πολλές εγχώριες αναλύσεις, πως και οι δυο υποψήφιοι περίπου τα ίδια συμφέροντα εξέφραζαν και πως σε τελική ανάλυση ο Τραμπ δεν ήταν κακός για την Ελλάδα ας μην την σχολιάσουμε περαιτέρω.
Περιμένοντας τη νέα αμερικανική διοίκηση να «επιδιορθώσει» και να συμφιλιώσει τις ΗΠΑ πριν εμπλακεί με τα διεθνή ζητήματα για να μπορέσει να ηγηθεί και πάλι, η Ευρωπαϊκή Ένωση στην οποία μετέχει η Ελλάδα εδώ και σαράντα χρόνια (σε κάποιους δεν αρέσει να το θυμίζουμε!) πρέπει να προχωρήσει το 2021 και ως γεωπολιτική δύναμη, με περισσότερη στρατηγική σκέψη, περισσότερα μέσα και σύγκλιση συμφερόντων. Απέναντι στους παράγοντες αποσταθεροποίησης όπως είναι η ριζοσπαστικοποίηση του Ισλάμ και προκειμένου να αντιμετωπιστούν δύσκολα ζητήματα όπως είναι η παρατεταμένη κρίση στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, χρειάζεται περισσότερη ευρωπαϊκή κυριαρχία και στρατηγική αυτονομία.
Σε σχέση με την Κίνα η Ε.Ε. θα επιδιώξει ενίσχυση των σχέσεων με το Πεκίνο. Στην άλλη πλευρά του ευρωατλαντικού κόσμου η νέα κυβέρνηση Μπάιντεν μπορεί να αποκαταστήσει την ηρεμία στις σχέσεις με το Πεκίνο αρκεί να αρνηθεί να κλιμακώσει την ένταση. Πρέπει να φτάσουμε σε ένα τρίγωνο σταθερότητας ΗΠΑ-Ε.Ε.-Κίνας.
Ο Μπάιντεν με έναν εξωστρεφή πατριωτισμό και έμφαση στην πολυμέρεια και διεθνή συνεργασία θα βοηθήσει τις ΗΠΑ να επιστρέψουν στη διεθνή σκηνή και μάλιστα σε μια εποχή όπου μια μεγάλη σύγκρουση ανάμεσα στη δημοκρατία και τον λαϊκισμό είναι σε εξέλιξη.
Ο κ. Σωτήρης Ντάλης είναι αν. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παπαζήση το βιβλίο του «Μare Nostrum: Μετατοπίσεις ισχύος στον γεωπολιτικό χάρτη της Μεσογείου».
