ΘΑΝΟΥ ΒΕΡΕΜΗ
Ομότιμου Καθηγητή του ΕΚΠΑ
Αντιπρόεδρου ΕΛΙΑΜΕΠ
Οι μεταμορφώσεις του Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν από πονηρό πολιτευτή σε σουλτάνο, εγκαινιάζονται με την άνοδο του στο αναμορφωμένο προεδρικό αξίωμα. Το στρατιωτικό κίνημα του Ιουλίου 2016 άλλαξε οριστικά το αντιπροσωπευτικό σύστημα της Τουρκίας σε δημοψήφισματικό προεδρικό με αδύνατο κοινοβούλιο. Οι εκλογές του Ιουνίου 2018 έβαλαν την ταφόπλακα στην κοσμική δημοκρατία του Ατατούρκ και είναι θέμα χρόνου η αποκαθήλωση του ίδιου από τους δημόσιους χώρους. Το μόνο εμπόδιο στα σχέδια του Τούρκου Προέδρου είναι ότι δεν διαθέτει κληρονομική δυναστεία όπως οι Οσμανλίδες. Ποιος ξέρει όμως, μπορεί να την επαναφέρει και αυτήν όπως τόσα άλλα.
Μολονότι η νίκη του Ιμάμογλου στις δημοτικές εκλογές της Κωνσταντινούπολης υπήρξε ένα χαστούκι για τον Ερντογάν, οι αντίπαλοι του εξακολουθούν να υπολείπονται.
Το κόμμα της Δικαιοσύνης και της Προόδου (ΑΚΡ) το οποίο απομακρύνεται διαρκώς από τις πρώτες επαγγελίες του, παρακολουθεί πιστά την πορεία του δημιουργού του. Από την αρχική απήχηση προς τις ξεχασμένες αγροτικές θρησκευόμενες τάξεις αλλά και την αναζήτηση με μετριοπάθεια μίας θέσης στην συντηρητική οικογένεια των ευρωπαϊκών κρατών της Ένωσης, σε επιστροφή στις αξίες και τις πεποιθήσεις της προκεμαλικής Τουρκίας.
Ο μακροβιότερος εκλεγμένος ηγέτης της Τουρκίας δεν φαίνεται διατεθειμένος να εγκαταλείψει την εξουσία το 2023. Μολονότι οι ποικίλες καταχρήσεις τον εξέθεσαν σε δημόσιους ψιθύρους αλλά και στην προοπτική τιμωρίας, ο Ερντογάν προσπαθεί να εκτρέπει συνεχώς την προσοχή των υπηκόων του σε εξωτερικές περιπέτειες όπως στη Συρία, τη Λιβύη, την Κύπρο, το Αζερμπαϊτζάν και το Αιγαίο. Οι περιπέτειες όμως αυτές έχουν ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση του δημοσίου κορβανά σε μία οικονομία η οποία ήδη παραπαίει. Η κατολίσθηση της αξίας της λίρας θίγει κυρίως τους αδύνατους στην κοινωνική κλίμακα που υπήρξαν άλλοτε (και ίσως ακόμα) οι φανατικοί υποστηρικτές του, όταν τα πράγματα πήγαιναν καλά. Η αναζήτηση ενεργειακών πόρων στον υποθαλάσσιο χώρο του Αιγαίου αποβλέπει στην απόσβεση της μεγάλης του επένδυσης σε ερευνητικά σκάφη και την απόκτηση πηγών πλούτου που θα τον ξελασπώσουν.
Την ιδεολογική μεταστροφή των Τούρκων στις αξίες του Ισλάμ οφείλει κυρίως στο εκπαιδευτικό έργο του πρώην συνεργάτη του και νύν εχθρού του, Φετουλάχ Γκιουλέν. Η υπονόμευση και εξουδετέρωση των κεμαλιστών στρατιωτικών έγινε σταδιακά με την είσοδο στις Ακαδημίες των ενόπλων δυνάμεων αποφοίτων θρησκευτικών σχολείων (Ιμάμ Χατίπ) που νομιμοποίησε ο ίδιος ως πρωθυπουργός. Οι αξιωματικοί φύλακες του συστήματος δεν κατάλαβαν εγκαίρως τον κίνδυνο.
Θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι ο μάστορας αυτός της ίντριγκας και της υπονόμευσης έχει πλέον βρεθεί χωρίς αντιπάλους. Όμως καιροφυλακτούν πολλοί κίνδυνοι. Ο δυτικός κόσμος τον παρακολουθεί με ανησυχία και οι παλιές ισλαμικές χώρες τον εχθρεύονται. Ο εσωτερικός όμως, παράγοντας είναι ο πιο αξιόμαχος εχθρός του Ερντογάν. Οι χιλιάδες νέες και νέοι απόφοιτοι των τουρκικών πανεπιστημίων αρνούνται (ιδιαίτερα οι γυναίκες) να επιστρέψει η χώρα τους στο τριτοκοσμικό καθεστώς του θρησκευτικού συντηρητισμού.
Η προσπάθεια του να κερδίσει την βοήθεια της Ρωσίας καταστρέφοντας το ΝΑΤΟ, προσφέρει στους Ευρωπαίους, με επικεφαλής τη Γαλλία, την ευκαιρία να αναζητήσουν ένα νέο σύστημα συλλογικής ασφάλειας. Η Ελλάδα με τις αξιόλογες ένοπλες δυνάμεις της θα παίξει σημαντικό ρόλο σε ένα ευρωπαϊκό αμυντικό σύμφωνο του μέλλοντος.
**
