ΣΩΤΗΡΗ ΝΤΑΛΗ
Πριν λίγες μέρες συμπληρώθηκαν 36 χρόνια από μια κορυφαία στιγμή της γαλλογερμανικής συμφιλίωσης, όταν ο πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Μιτεράν και ο καγκελάριος της Γερμανίας Χέλμουτ Κολ στις 22 Σεπτεμβρίου 1984, στο νεκροταφείο Ντουομόν στο Βερντέν, εβδομήντα χρόνια από την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ένωσαν τα χέρια τους, σε μια ιστορική χειραψία συμφιλίωσης κατά τη διάρκεια τελετής μνήμης για τα θύματα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Hταν μια ιστορική πρωτοβουλία που μας θύμιζε τον κομβικό ρόλο της γαλλογερμανικής συμφιλίωσης και συνεργασίας για την προώθηση της ευρωπαϊκής ενοποιητικής διαδικασίας. Το Βερντέν εκτός από εμβληματικός τόπος για τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έγινε συνώνυμο της γαλλογερμανικής συμφιλίωσης.
Η κίνηση Κολ και Μιτεράν έδειξε πως όταν υπάρχει πολιτική βούληση, μπορεί να βρεθεί ο τρόπος, ώστε και πρώην εχθροί να στείλουν το μήνυμα για κοινές λύσεις που θα ενώσουν της Ευρώπη και θα την κάνουν πιο ισχυρή.
Η γαλλογερμανική συνεργασία όταν λειτουργούσε στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης έδινε πάντα τον τόνο των αλλαγών που θα προωθούσε η ΕΟΚ/ΕΕ. Ήταν επομένως αναμενόμενο η νίκη του Εμανουέλ Μακρόν στις γαλλικές προεδρικές εκλογές τον Μάιο του 2017 πέρα από το γεγονός της ήττας του εθνικολαϊκισμού, να δώσει μια νέα διάσταση στη συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης και να δημιουργήσει νέες προϋποθέσεις για τη γαλλογερμανική συνεργασία.
Ο άλλος βασικός πρωταγωνιστής της ενοποιητικής διαδικασίας, η Γερμανία αποτελεί σήμερα τον βασικό πρωταγωνιστή της Ευρωζώνης, μιας ατελούς οικονομικής και νομισματικής ένωσης χωρών-μελών με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Η εμβάθυνση-ολοκλήρωση της Ευρωζώνης η οποία λειτούργησε ως δίχτυ ασφαλείας και αλληλεγγύης σε δύσκολες στιγμές χωρών όπως η Ελλάδα, πρέπει να είναι ο βασικός άξονας των θεσμικών συζητήσεων που θα ανοίξουν με τη Συνέλευση για το Μέλλον της Ένωσης, οι εργασίες της οποίας φαίνεται πως θα ξεκινήσουν στο τέλος της γερμανικής προεδρίας και θα ολοκληρωθούν κατά τη διάρκεια της γαλλικής προεδρίας στο δεύτερο εξάμηνο του 2022.
Την κομβική συζήτηση για την ολοκλήρωση της Ευρωζώνης και της Οικονομικής και Νομισματικής Ενοποίησης που αποτελεί εκ των πραγμάτων την πρώτη ταχύτητα της ευρωπαϊκής ενοποίησης θα συμπληρώνει το σχέδιο ανάπτυξης της ευρωπαϊκής κοινής άμυνας προκειμένου η ΕΕ να είναι σε θέση να εξασφαλίζει τη στρατηγική της αυτονομία και να μπορεί να διαχειριστεί τις διεθνείς κρίσεις μόνη της. Το κλειδί για να ανταποκριθεί η Ένωση στις σημερινές και μελλοντικές προκλήσεις είναι να εξοπλιστεί με την απαραίτητη κυριαρχία. Για να καθορίζει η ίδια η Ευρώπη το μέλλον της χρειάζεται περισσότερη κυριαρχία.
Γερμανία και Γαλλία έχουν μεγάλη ευθύνη για την ευθύνη για την ευρωπαϊκή ενοποίηση και η γαλλογερμανική συμφωνία του Άαχεν τον Ιανουάριο του 2019, έδειξε πως Μακρόν και Μέρκελ στα χνάρια των Μιτεράν και Κολ, μπορούν να επιχειρήσουν μια επανεκκίνηση της ενοποιητικής διαδικασίας. Έχουν ιστορικό καθήκον να μην επιτρέψουν την υποχώρηση του Ευρωπαϊκού Σχεδίου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανάγκη από πολιτικούς ηγέτες με ξεκάθαρες ευρωπαϊκές θέσεις. Ηγέτες που δεν θα επικαλούνται διαρκώς το «εθνικό συμφέρον» που εγκλώβισε την ΕΕ στα «εθνικά εγώ». Σε αυτόν τον εγκλωβισμό των «εθνικών εγωισμών», εντάσσεται και το Brexit.
Η νέα συζήτηση για το μέλλον της ΕΕ και της Ευρωζώνης θα είναι το στοίχημα για περισσότερη και καλύτερη Ευρώπη και πρέπει να οδηγήσει σε μια νέα αλληλεγγύη συμφερόντων σε ευρωπαϊκό επίπεδο που θα συμπληρώνει και δεν θα ακυρώνει το εθνικό συμφέρον.
Πρέπει να δούμε την Ενωμένη Ευρώπη ως πολιτικό εργαλείο δημιουργίας σε έναν διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο.
Το μεγάλο στοίχημα για την ΕΕ των «27» είναι το αν θα μπορέσει να προσαρμοστεί στις νέες προκλήσεις του 21ου αιώνα και να συνδιαμορφώσει τελικά τη νέα ατζέντα της διεθνούς πολιτικής και των διατλαντικών σχέσεων. Όπως φάνηκε και από τη μέχρι σήμερα πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, η Ευρώπη επιβεβαιώνει την αξία της μόνο όταν επιδεικνύει την ικανότητά της να απαντά στις προκλήσεις της Ιστορίας.
* Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων- Διεθνούς πολιτικής και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστη μίου Αιγαίου. Από τις εκδόσεις Παπαζήση κυκλοφορεί το βιβλίο του, Η «Δύσκολη» Ευρώπη. Σε αναζήτηση της νέας Ευρωπαϊκής Αλληλεγγύης.
**
