Του Σωτήρη Ντάλη
Δεν είναι λίγες οι φορές που η απειλή των κυρώσεων αποδείχτηκε πιο αποτελεσματική από τις ίδιες τις κυρώσεις. Μετά την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών, αιωρείται πλέον μια ξεκάθαρη απειλή κυρώσεων αν η Τουρκία δεν προχωρήσει σε αποκλιμάκωση των προκλήσεων και των απειλών. Με τα συμπεράσματα της Συνόδου που πέρασαν «από σαράντα κύματα», η Ευρωπαϊκή Ένωση περιγράφει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο εφαρμογής κυρώσεων
Αν η Τουρκία προχωρήσει σε πραγματική αποκλιμάκωση των προκλητικών ενεργειών της, η Ε.Ε. θα προωθήσει μια θετική πολιτική ατζέντα στις σχέσεις της με την Άγκυρα και θα ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις Ε.Ε.-Τουρκίας κυρίως μέσω της αναβάθμισης της τελωνειακής ένωσης. Υπό τον όρο «ότι θα συνεχιστούν οι προσπάθειες μείωσης των εντάσεων, μια τάση που έχει παρατηρηθεί με κάποιες ενέργειες τις τελευταίες βδομάδες», όπως τόνισε η καγκελάριος Μέρκελ, η οποία προωθεί τη λογική μιας δυναμικής διαπραγμάτευσης με την Άγκυρα ώστε να συζητηθούν τόσο η πολιτική για το προσφυγικό όσο και η μεταρρύθμιση της τελωνειακής ένωσης. Αυτό συνιστά το «καρότο» της διπλής στρατηγικής, όμως η Τουρκία πρέπει να δείξει θετικό πνεύμα, λέει η επικεφαλής της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, γιατί οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα είναι έτοιμοι και για το «μαστίγιο» για το οποίο μίλησε πάλι ο πρόεδρος Μακρόν.
Η λογική του «μαστιγίου και του καρότου» θα συνεχιστεί μέχρι τη Σύνοδο του Δεκεμβρίου με την οποία θα κλείσει η γερμανική προεδρία στην Ε.Ε. Οι χώρες μέλη που επιμένουν σε μια θετική και εποικοδομητική σχέση με την Τουρκία και υποστηρίζουν πως θα ήταν σε μεγάλο βαθμό και προς το συμφέρον της Άγκυρας, έχουν παράλληλα αίσθηση πως μια τέτοια σχέση θα λειτουργήσει μόνο εάν οι προκλήσεις και οι απειλές σταματήσουν.
Από την άλλη πλευρά η Τουρκία όλο το τελευταίο διάστημα δήλωνε και μέσω των επιστολών της Άγκυρας προς τις Βρυξέλλες πως έχει στόχο τον διάλογο τον οποίο βέβαια η ίδια δυναμίτιζε όλη την προηγούμενη περίοδο όταν προωθούσε με ανορθόδοξο τρόπο την αναβάθμιση του περιφερειακού και γεωπολιτικού ρόλου της. Εκεί βρήκε απέναντι της την προσπάθεια της Ε.Ε. να κατοχυρώσει την κυριαρχία της στη Μεσόγειο. Εγκλωβισμένος στις επιλογές του ο Ερντογάν, σε Συρία, Λιβύη και πιο πρόσφατα στο Ναγκόρνο Καραμπάχ θα μπορούσε μέσω μιας θετικής ατζέντας με την Ε.Ε. να βγει από τη διεθνή απομόνωση. Οι πρόσφατες αποφάσεις των Βρυξελλών του προσφέρουν μια καλή (τελευταία;) ευκαιρία.
Όσο για την Ε.Ε. έδειξε πως η Ε.Ε. εκτός από ήπια δύναμη μπορεί να είναι και μια έξυπνη δύναμη. Οι ηγέτες της αρχίζουν να συνειδητοποιούν πως πρέπει να οδηγήσουν τα γεγονότα και όχι να οδηγηθούν από αυτά.
Η Ένωση θα μπεί σε μια περίοδο θεσμικών αλλαγών μέσω της Συνέλευσης για το μέλλον της Ευρώπης που θα ξεκινήσει τις εργασίες πριν το τέλος της γερμανικής προεδρίας και χρειάζεται μια αλληλεγγύη που θα ενώνει. Αν το πετύχει αυτό, θα μπορέσει η ευρωπαϊκή διπλωματία να βρει τα μέσα για να διαχειριστεί τη νέα γεωπολιτική, μια γεωπολιτική των προκλήσεων.
——————————————————
*Αν.Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου
