Το Eurogroup είναι αναμφίβολα το πιο ιδιότυπο όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ξεκίνησε ως μια λέσχη ανεπίσημων γευμάτων ώστε να έχουν την ευκαιρία οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης να ανταλλάξουν μερικές κουβέντες πριν από τις επίσημες συναντήσεις του συνόλου των υπουργών της ΕΕ, ωστόσο μετατράπηκε σε ένα φόρουμ όπου αποφασίζονται οι τύχες των κρατών. Κατά τη διάρκεια της κρίσης της Ευρωζώνης, οι όροι για τα πακέτα διάσωσης συνολικού ύψους πάνω από 500 δις ευρώ συμφωνήθηκαν στις άτυπες, κεκλεισμένων των θυρών συναντήσεις του, στις οποίες δεν υπήρχαν πρακτικά (υπήρχαν όμως τσιγάρα και αλκοόλ).
Ακόμη και η νομική του υπόσταση είναι αμφιλεγόμενο ζήτημα. Σύμφωνα με πρόσφατη γνωμοδότηση νομικού συμβούλου του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οποιεσδήποτε προσφυγές κατά του Εurogroup, είναι απαράδεκτες. Οι μόνοι τυπικοί κανόνες της ομάδας είναι ότι οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης θα συναντώνται για τακτικές άτυπες συζητήσεις και οι πρόεδροι θα έχουν θητεία δυόμισι ετών. Πέραν τούτων, τα πάντα επιτρέπονται. Ο τρόπος λειτουργίας του οργάνου αυτού μπορεί να αλλάξει κατά βούληση. Αντιπροσωπεύει το καλύτερο και το χειρότερο από το διευθυντήριο των Βρυξελλών: δεν λογοδοτεί, είναι αδιαφανές και πολύ αποτελεσματικό.
Tώρα, έχει ξεκινήσει το κυνήγι για να βρεθεί ο καινούργιος αναβάτης που θα κατευθύνει αυτό το περίεργο θηρίο. Μετά από θητεία δυόμισι ετών ως πρόεδρος της Ευρωομάδας, ο Μάριο Σεντένο υπουργός Οικονομικών της Πορτογαλίας, αποχωρεί. Οι διαπραγματεύσεις για την αντικατάστασή του έχουν ήδη αρχίσει. Η Νάντια Καλβίνιο, υπουργός Οικονομίας της Ισπανίας και πρώην αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι μεταξύ των διεκδικητών της θέσης και χαίρει μεγάλης εκτίμησης. Όμως αυτό είναι ένα μικρό κομμάτι του αγώνα.
Η ΕΕ είναι μια ομάδα στην οποία οι μικρές χώρες υπερέχουν σε αριθμό. Οι υπουργοί τους ενδέχεται να επιλέξουν έναν υπουργό της αρεσκείας τους πριν οι μεγαλύτεροι εταίροι τους αρχίσουν να εξασκούν την δική τους επιρροή. Κατά τη διαδικασία επιλογής νέου προέδρου, κάθε μέλος της Ευρωζώνης έχει μια ψήφο. Αυτό σημαίνει ότι οι τρεις Βαλτικές χώρες (συνολικού πληθυσμού 6 εκ. και συνολικού ΑΕΠ ύψους 110 δις ευρώ) θα έχουν μεγαλύτερη επιρροή από την Γαλλία και την Γερμανία (συνολικού πληθυσμού 151 εκ. και συνολικού ΑΕΠ 6 τρις ευρώ). Έτσι ο Πασκάλ Ντόναχιου και ο Πιέρ Γκραμένια, υπουργοί Οικονομικών της Ιρλανδίας και του Λουξεμβούργου αντίστοιχα, θα δοκιμάσουν επίσης τις τύχες τους..
Όποιος νικήσει θα αναλάβει ένα άτυπο όργανο όχι ιδιαιτέρως σημαντικό. Το Εurogroup είχε την πρωτοκαθεδρία κατά τη διάρκεια της κρίσης της Ευρωζώνης. Στην παρούσα φάση όμως θα έχει πιο περιορισμένο ρόλο και αίγλη. Όταν το ευρώ κλονιζόταν, το Εurogroup ήταν ένα χρήσιμο διακυβερνητικό φόρουμ και για τις δύο πλευρές: αυτούς που είχαν χρήματα (όπως η γερμανική κυβέρνηση) και εκείνους που χρειάζονταν χρήματα (όπως η ελληνική κυβέρνηση). Λειτούργησε ως μια λέσχη μάχης, όπου οι κυβερνήσεις μπορούσαν να φιλονικούν χωρίς να προκαλούν διπλωματικά επεισόδια. Oι αρχηγοί των κυβερνήσεων «ήθελαν ένα μέρος όπου θα μπορούσαν να γίνονται και χτυπήματα κάτω από τη ζώνη», λέει ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, πρώην υπουργός Οικονομικών, που βρέθηκε συχνά στην πλευρά εκείνων που τα δέχονταν.
Στην παρούσα κρίση, ωστόσο, το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο στην Ευρωζώνη. Όλες οι οικονομίες της ΕΕ κατέρρευσαν ταυτόχρονα, αν και σε διαφορετικό βαθμό. Να εξευρεθεί μια λύση που ικανοποιεί μόνο την Ευρωζώνη δεν είναι πλέον απαραίτητο τώρα που η Βρετανία –η μεγαλύτερη και πιο επιρρεπής στην άσκηση βέτο χώρα εκτός Ευρωζώνης- έφυγε από την Ένωση. Χωρίς τη Βρετανία, οι υπόλοιπες εκτός Ευρωζώνης χώρες –οκτώ από τις είκοσι επτά- υπολείπονται αισθητά σε όρους πληθυσμού και οικονομικής δύναμης. Όλες αυτές πλην της Δανίας, θα αναγκαστούν τελικά να μπουν στην Ευρωζώνη, ακόμη και αν μερικές από αυτές βραδυπορούν σκόπιμα. «Η Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων έχει πεθάνει», λέει ο Lucas Guttenberg, από την δεξαμενή σκέψης Jacques Delors Centre, αναφερόμενος στην ιδέα ότι κάποια πιο πρόθυμα μέλη της ΕΕ θα μπορούσαν να προχωρήσουν στην διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ενώ κάποια άλλα θα μείνουν εκτός. «Υπάρχει πλέον η Ευρώπη μιας ταχύτητας με κάποιους βραδυπορούντες». Υπό τέτοιες συνθήκες, το Eurogroup μοιάζει με ένα απομεινάρι του παρελθόντος.
Κατ’ουσίαν το Eurogroup ήταν μια προσωρινή λύση, ένας τρόπος να «μπαλωθούν» τα ρήγματα που αποτελούσαν ενδογενή χαρακτηριστικά μιας νομισματικής ένωσης χωρίς δημοσιονομικές μεταβιβάσεις. Τώρα, όμως, οι αρχηγοί των κρατών μελών της ΕΕ, είναι πρόθυμοι να μπαλώσουν μόνοι τους αυτές τις τρύπες. Τον Απρίλιο το Εurogroip προσπάθησε να ετοιμάσει μια δημοσιονομικη΄απάντηση στην κρίση του κορωνοϊού. Παρόλο που εκ πρώτης όψεως επρόκειτο για μεγάλο ποσό -περιελάμβανε 540 δις υπό τη μορφή δανείων- θεωρήθηκε ανεπαρκές από χώρες όπως η Ισπανία, που ζήτησε οιαδήποτε χρήματα να δοθούν υπό την μορφή δωρεάς και επομένως να μην χρειαστεί να αποπληρωθούν. Οι αρχηγοί κρατών της ΕΕ –υπό την ηγεσία της Γαλλίας και της Γερμανίας- προχώρησαν ακόμη περισσότερο, και εμπνεόμενοι από τους υπέρμαχους της ομοσπονδιακής μορφής της ΕΕ, συζήτησαν για ένα πακέτο ύψους 750 δις ευρώ, εκ των οποίων τα 500 δις ευρώ θα δοθούν υπό μορφή επιχορηγήσεων, που θα πληρωθούν από κοινού από όλες τις χώρες της ΕΕ και όχι από μεμονωμένες κυβερνήσεις.
Ο Μυστικός Δείπνος
Ο επόμενος πρόεδρος του Eurogroup θα πρέπει να ξαναδώσει ζωή στο άτυπο αυτό όργανο, ή να του δώσει τον τελευταίο ασπασμό. Οι απαισιόδοξοι πιστεύουν ότι η λέσχη αυτή δεν θα κρατήσει πολύ. «Μακροπρόθεσμα το Εurogroup είναι καταδικασμένο να εξαφανιστεί» λέει ένας αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Θα μπορούσε κάλλιστα να απορροφηθεί από ένα θεσμικό όργανο της ΕΕ, που θα έχει κανονική νομική υπόσταση. Δεν είναι όλοι το ίδιο σίγουροι. Οι πιο παλιοί υπενθυμίζουν συχνά ότι οι συναντήσεις του Εurogroup περνούσαν αισίως απαρατήρητες στην αρχή της χιλιετίας, πριν αρχίσει μια δεκαετία κρίσεων στην ΕΕ μετά την χρηματοπιστωτική κατάρρευση. Μπορεί να έρθει ξανά η ώρα του. Αν κάποιος ανοίξει τη στρόφιγγα των χρηματοδοτικών μηχανισμών διάσωσης της Ευρωζώνης, τότε οι υπουργοί Οικονομικών θα «χώσουν ευχαρίστως τη μύτη τους» στις δαπάνες των ομολόγων τους για μια ακόμη φορά. Επιπλέον, ο πρόσφατος ενθουσιασμός για να γίνουν σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ίσως να μην διαρκέσει πολύ, σηματοδοτώντας την επιστροφή του δούναι και λαβείν των υπουργών Οικονομικών κατά τη διάρκεια των παράξενων συναντήσεών τους.
Κάποιοι άλλοι προτείνουν πιο ριζοσπαστικές μεθόδους για να παραμείνει το Eurogroup επίκαιρο. Μετά από μια δεκαετία υποχωρήσεων, οι υπέρμαχοι του ευρωπαϊκού ομοσπονδισμού αντεπιτίθενται. Η ανάθεση της προεδρίας του Eurogroup σε έναν επίτροπο της ΕΕ παρά σε έναν υπουργό Oικονομικών, θα δημιουργούσε ένα de facto Υπουργείο Οικονομικών της ΕΕ, υποστηρίζει ο Andrew Duff, από τη δεξαμενή σκέψης EuropeanPolicy Centre. Η τοποθέτηση κάποιου όπως ο Πάολο Τζεντιλόνι, ο οποίος είναι ευρωπαίος Επίτροπος Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, θα έχει νόημα, δεδομένου ότι η ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επωμιστεί πιθανότατα την διάθεση του πακέτου των 750 δις ευρώ για την καταπολέμηση της κρίσης. Τα σημερινά μέλη του Eurogroup, δεν φαίνονται ιδιαιτέρως πρόθυμα. Οι Υπουργοί Οικονομικών προτιμούν κάποιον για τον οποίον θα υπάρχει σημαντικό κίνητρο και διακύβευμα όσον αφορά την επίτευξη του εγχειρήματος. Κατ’ ουσίαν τα χρήματα της ΕΕ προέρχονται από εθνικούς πόρους. Αλλά αν δεν γίνει μια κίνηση σαν αυτή, το Eurogroup, ίσως καταλήξει να αναζητά έναν νέο, πιο μετριοπαθή ρόλο. Ίσως το να είναι απλώς μια παλιά λέσχη ανεπίσημων γευμάτων, να μην είναι τελικά τόσο κακό.
Πηγή: Τhe Economist/ Economia.gr
