ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΗ
«Οι Συνθήκες είναι όπως τα κορίτσια και τα τριαντάφυλλα. Διαρκούν όσο διαρκούν». Ισχύουν δηλαδή όσο ισχύουν. Με αυτή την περίφημη φράση αντέδρασε ο Γάλλος Πρόεδρος Σαρλ Ντεγκώλ το 1963 λίγο μετά τη σύναψη της Συνθήκης του Ελυζέ μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας. Και αντέδρασε έτσι καθώς η Γερμανία (Κ. Αντενάουερ) δήλωσε ότι παρά τη Συνθήκη θα παραμείνει σε στενή, ειδική σχέση με τις Ην. Πολιτείες. Σήμερα, πενήντα-έξι ακριβώς χρόνια μετά, στο Άαχεν υπογράφεται από τον Γάλλο Πρόεδρο Ε. Μακρόν και την Καγκελάριο Α. Μέρκελ μια νέα Γαλλο-Γερμανική Συνθήκη (Συνθήκη του Άαχεν) η οποία δεν αντικαθιστά αυτή του 1963 αλλά τη συμπληρώνει και την επεκτείνει. Πηγαίνει πολύ πιο πέρα με στόχο να εγκαθιδρύσει ουσιαστικά «μια γαλλο-γερμανική ένωση μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση/ΕΕ» που ελπίζεται ότι θα λειτουργήσει ως υπόδειγμα και ατμομηχανή για βαθύτερη Ευρωπαϊκή ενοποίηση σ’ όλους τους τομείς.
H πρωτοβουλία (και) για τη νέα Συνθήκη προέρχεται από τη Γαλλία (Ε. Μακρόν). Και ο στόχος της προώθησης της βαθύτερης ενοποίησης και οικοδόμησης της «κυρίαρχης Ευρώπης» καταλαμβάνει περίοπτη θέση. Οι χώρες δεσμεύονται να επεξεργάζονται και παρουσιάζουν κοινές θέσεις σ’ όλο το φάσμα των Ευρωπαϊκών θεμάτων, μετξυ άλλων στους τομείς της άμυνας, ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής. Ενώ το ίδιο θα επιδιώξουν και στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ όπου για την επόμενη διετία θα συμμετέχει και η Γερμανία ως μη μόνιμο μέλος (η Γαλλία είναι ως γνωστόν μόνιμο μέλος). Και στο σημείο αυτό καταγράφηκε η ισχυρότερη δυσκολία αλλά αναδείχτηκε περίλαμπρα και ο γνωστός Γαλλικός εθνικισμός. Στις επίμονες εκκλήσεις του Βερολίνου προς το Παρίσι όπως το τελευταίο παραχωρήσει τη μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η απάντηση ήταν ένα κατηγορηματικό όχι. Απλώς η Γαλλία δεσμεύτηκε να βοηθήσει τη Γερμανία να καταστεί επίσης μόνιμο μέλος, πράγμα ανέφικτο καθώς είναι γνωστές οι αντιδράσεις ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας στις προσπάθειες μεταρρύθμισης του Συμβουλίου Ασφαλείας με την προσθήκη νέων μόνιμων μελών πέρα των σημερινών πέντε.
Τί σημαίνει για την ΕΕ η υπό κατασκευήν Γαλλο-Γερμανική ένωση ή «σύγκλιση» όπως επίσημα αποκαλείται; Υπάρχουν δύο αναγνώσεις. Η μία λέει ότι αποτελεί προυπόθεση άνευ της οποίας δεν μπορεί να προχωρήσει η Ένωση. Είτε αρέσει είτε όχι χωρίς ισχυρή γαλλο-γερμανική ατμομηχανή η Ένωση τελματώνει. Επομένως η εξέλιξη κρίνεται ως εξόχως θετική. Η δεύτερη όμως λέγει ότι η Γαλλο-Γερμανική ένωση αποτελεί τον προάγγελο, το προπλασμα για την οικοδόμηση του «εσωτερικού πυρήνα» της ΕΕ (Core Europe), κάτι που επιμόνως επιδιώκει ο Ε. Μακρόν (αλλά δεν ενθουσιάζει τη Γερμανία). Και που μπορεί να διασπάσει την Ένωση. Πάντως σε μια εποχή κατακερματισμού του Ευρωπαϊκού πολιτικού τοπίου, οποιαδήποτε βήματα σηματοδοτούν βαθύτερη ενοποίηση μόνο ως ευεργετικά μπορούν να χαρακτηρισθούν.
Αλλά βεβαίως «οι Συνθήκες είναι τελικά όπως τα κορίτσια και τα ρόδα…».
* Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην Πρεςσβευτής – Σύμβουλος του ΥΠΕΞ, είναι μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του FEPS.
**
