Π. Κ. Μακρή
Την αποφασιστικότητα δεν την προβάλλει η ακράτεια, αλλά η πειθαρχία, σοβαρότητα, και οικονομία του λόγου.
Η πύκνωσις απειλητικών δηλώσεων αμφισβητήσεως του συμβατικού καθεστώτος του Αιγαίου, εκ μέρους διαφόρων εκπροσώπων της εκκολαπτομένης νέας τάξεως πραγμάτων του Τουρκικού πολιτεύματος, αποδίδεται στερεοτύπως, από Ελληνικής πλευράς, εις λόγους εσωτερικών πολιτικών σκοπιμοτήτων –και χάριν αντιστοίχων σκοπιμοτήτων ανταποδίδεται ενθουσιωδώς…
Ουδείς, βεβαίως, πρέπει να υποτιμά την κρισιμότητα της καμπής την οποία διανύει η εξέλιξις των εσωτερικών πραγμάτων της γείτονος. Από ουδένα διαφεύγει ότι προ των διακυβευμάτων του επικειμένου συνταγματικού δημοψηφίσματος ενισχύεται η εν δυνάμει αποδοτικότητα εξωτερικών περισπασμών και της περιβολής, από τους κυβερνώντες, της πανοπλίας του προμάχου των εδαφικών συμφερόντων και διεκδικήσεων της χώρας.
Πέραν όμως των οποιωνδήποτε συγκυριακώς εξυπηρετουμένων εσωτερικών σκοπιμοτήτων, η μετάδοσις απειλητικών προς την Ελλάδα θορύβων είναι απολύτως συμβατή προς τους στρατηγικούς σκοπούς της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Είναι δεδομένη και παγία η στρατηγική επιδίωξις της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής – ιδίως αφ’ ότου η εντυπωσιακή οικονομική ανόρθωσις και ανάπτυξις της χώρας έχει ενισχύσει την αυτοπεποίθηση της Αγκύρας –, να επιτύχει μετριασμούς και βελτιωτικές «διορθώσεις» των συμβατικών εδαφικών ρυθμίσεων των συνθηκών μετά τους Βαλκανικούς και Παγκοσμίους πολέμους.
Η Συριακή κρίσις προεκάλεσε αίσθηση ευκαιρίας και ανάγκης επισπεύσεως των Τουρκικών μεθοδεύσεων «διορθώσεως» της συμφωνίας Sykes-Piquot προς τα Νότιo-Ανατολικά σύνορα της χώρας. Ανάλογη αίσθηση ανάγκης εκμεταλλεύσεως ευνοϊκής συγκυρίας προς τα Δυτικά παράλια και τα νησιωτικά συμπλέγματα του Αν. Αιγαίου πρέπει να προεκάλεσε η οικονομική κατάρρευσις της Ελλάδος. Η «καλή» – τηρουμένων των αναλογιών –, συμπεριφορά των κυβερνήσεων Erdogan κατά τα πρώτα έτη της ελληνικής κρίσεως, υπήρξε αξιοσημείωτη. Δεν θα ήταν, όμως, λογική η προσδοκία ότι αυτή η περίοδος χάριτος θα παρετείνετο αφ’ής στιγμής η γείτων δεν προσβλέπει, πλέον, την ένταξή της στην ΕΕ, ενώ έχει, συγχρόνως, καταστεί σαφές ότι η έκτασις της οικονομικής καταρρεύσεως της Ελλάδος καθιστά ανέφικτη, εντός χρησίμου χρόνου, την αποκατάσταση της αμυντικής επαρκείας της και βεβαία την μετατροπή της μετρίας – οριακής, αρχικώς –, Τουρκικής υπεροχής των τελευταίων 4 δεκαετιών εις καθοριστική υπεροπλία αεροναυτικών και χερσαίων δυνάμεων εις μέγα βάθος χρόνου.
Συνεπώς, όποια εσωτερικά ιδιοτελή συμφέροντά τους και αν υπηρετούν οι ιθύνοντες της Άγκυρας όταν εκτοξεύουν απειλές, δεν βλάπτουν την προώθηση των διαχρονικώς τεθειμένων και δεδηλωμένων στρατηγικών σκοπών όλων των Τουρκικών καθεστώτων από τα μέσα της δεκαετίας 1950 και εντεύθεν. Διεκδικούν την ανατροπή ενός διεθνούς συμβατικού καθεστώτος, την αναθεώρηση μιας καθεστηκυίας νομίμου τάξεως πραγμάτων. Έχουν συμφέρον, άρα, να θορυβούν. Όποιος επιδιώκει την ανατροπή ανεγνωρισμένου διεθνώς status quo πάντοτε θορυβεί· και πάντοτε ελπίζει ότι η αντίπαλη πλευρά θα αφεθεί, ανοήτως, να προκληθεί και να παραγάγει αναλόγους απαντητικούς θορύβους, ώστε να μεγιστοποιείται η εντύπωσις υπάρξεως θέματος χρήζοντος νέας ρυθμίσεως –ή ακόμη και να υψώνεται η έντασις μέχρι βαθμού αναφλέξεως.
Αντιθέτως, οι συμβατικώς κατέχοντες, οι νομίμως κρατούντες, δεν πρέπει να αγαπούν τους θορύβους ούτε – τουλάχιστον όταν δεν στερούνται κοινής λογικής και στοιχειώδους αυτοπεποιθήσεως –, να συμβάλλουν στην μετάδοσή τους. Είναι ανόητοι οι επιδιώκοντες την διατήρηση οποιασδήποτε καθεστηκυίας και συμβατικώς κατοχυρωμένης τάξεως πραγμάτων όταν, αφηνόμενοι να παρασυρθούν, ακολουθούν τους θορυβούντες και προσθέτουν και δικούς τους βρυχηθμούς – μάλιστα, όταν ευρίσκονται εις συγκριτική αδυναμία προ του ενδεχομένου ενόπλου αναμετρήσεως και οι βρυχηθμοί τους αποκαλύπτουν χάσματα της οδοντοστοιχίας τους.
Εν ολίγοις, όταν από Τουρκικής πλευράς εκτοξεύονται δηλώσεις, οποιουδήποτε ύφους και χάριν οποιωνδήποτε εσωτερικών σκοπιμοτήτων, αμφισβητήσεως του καθεστώτος του Αιγαίου, εξυπηρετούνται, συγχρόνως και οι πάγιοι αναθεωρητικοί, έναντι των συνθηκών, σκοποί της Αγκύρας – κατά μείζονα, λόγον όταν ακολουθεί αναλόγου ύφους Ελληνική απάντησις. Αντιστρόφως, όταν εκπρόσωποι της Ελληνικής πλευράς, απαντούν αρειμανίως, βλάπτουν τα εθνικά συμφέροντα· είτε εξ ηλιθιότητος – όταν δεν αντιλαμβάνονται την παγίδα και εξωθούνται εις ό,τι ακριβώς επιθυμεί και ο αντίπαλος –, είτε εξ εθνικής ανευθυνότητος – όταν το αντιλαμβάνονται μεν, αλλά, παρά ταύτα, βρυχώνται προς τέρψιν των ψηφοφόρων τους.
Η δυσαναλογία δυνάμεων, όπως προανεφέρθη είναι ήδη δεδομένη και καθοριστική και δεν μειώνεται ουσιωδώς από οποιαδήποτε ελλείμματα προσωπικού διαφόρων κλάδων των Τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, μετά το πραξικόπημα του παρελθόντος Ιουλίου, τα οποία, έκτοτε, κατά κόρον αρεσκόμεθα να αναφέρομε, αυτοκαθησυχαζόμενοι.
Ουδείς, εν τούτοις, πρέπει να αφεθεί να αμφιβάλλει ότι η Ελλάς θα υπεραμυνθεί κάθε σπιθαμής του εδάφους της, νησιωτικού και χερσαίου, μέχρι του εσχάτου ορίου των δυνάμεών της, όσον και αν υστερούν των Τουρκικών.
Την αποφασιστικότητα, όμως, δεν την προβάλει η ακράτεια, αλλά η πειθαρχία, σοβαρότητα και αυστηρά οικονομία του λόγου –, προϋποτιθεμένης, εξυπακούεται, καλής γνώσεως και χρήσεως των γλωσσών και κατανοήσεως εννοίας των λέξεων. Οι «εξυπνακισμοί» δεν ωφελούν· βλάπτουν και δεν λησμονούνται: θυμηδία των διπλωματικών παρατηρητών επηκολούθησε την δήλωση του Υπουργού Εξωτερικών ότι «τα σύνορα της δικής μας καρδιάς φθάνουν μέχρι την Ινδία». Γελοιοποίηση, προς κάθε κατεύθυνση, προς ημεδαπούς τε και αλλοδαπούς – και αμφιβολία αν δεν ήταν φαρσική δολιοφθορά του διαδικτύου – είχε προεκαλέσει ανακοίνωσις του Υπουργείου Εξωτερικών (!.) η οποία μετεγλώτιζε εις αδιανόητα αγγλικά την βουκολικής υφής λαϊκή παροιμία «δύο γάιδαροι σε ξένο αχυρώνα…». Στιγμές, αμφότερες, των οποίων η μνήμη είναι διδακτική και πρέπει να διατηρηθεί ως εμβληματική της αισθήσεως μέτρου και της αισθητικής μιας περιόδου.
Ακόμη πλέον επικίνδυνη είναι η αμετροέπεια όταν προέρχεται από τους χώρους του Υπουργείου Αμύνης, διότι δύναται να τύχει αμεσωτέρας εκμεταλλεύσεως από την Τουρκική πλευρά ως άλλοθι και να προβάλει εικόνα ίσης Τουρκικής και Ελληνικής επιθετικότητος και ίσων ευθυνών εις περίπτωση θερμού επεισοδίου.
Η Ελληνική πλευρά, ευρίσκεται, πρώτη φορά ίσως, από την επιδείνωση των Ελληνο-Τουρκικών σχέσεων κατά τα μέσα της δεκαετίας 1950, υπό πραγματική απειλή εδαφικών δικαιωμάτων της. Η συγκυρία της δικής της οικονομικής καταρρεύσεως και αμυντικής μειονεκτικότητος και εκτινάξεως της Τουρκικής διεκδικητικότητος, στρατιωτικής ισχύος και σπασμωδικότητος, δεν επιτρέπει εφησυχασμούς.
Είναι, προ παντός άλλου, αναγκαία η αθόρυβη, συστηματική, έγκυρη ενημέρωσις και προετοιμασία Συμμάχων και Εταίρων έναντι παντός ενδεχομένου. Πρέπει, όλοι, να πεισθούν πλήρως ότι η Ελλάς θα αμυνθεί μεν, μέχρις εσχάτων, των εδαφικών δικαιωμάτων της, αλλά και ότι δεν προσφέρει και δεν θα προσφέρει ούτε δια λόγων, ούτε εμπράκτως, προσχήματα χρήσεως όπλων.
Πρέπει να αποφευχθεί η προβολή εικόνος –κατά την περιγραφή Βρετανού παρατηρητού του τέλους του 19ου αιώνος – «αφηνιασμένων Δερβίσηδων και παλληκαριζόντων, ανισχύρων, Ελλήνων». Καλώς, κάλλιστα, βεβαίως, έχουν εξοπλισθεί, προ της απροκαλύπτου Τουρκικής απειλής, νήσοι επί των οποίων η συνθήκη παραχωρήσεώς τους στην Ελλάδα έχει επιβάλει καθεστώς αφοπλισμού. Κακώς, κάκιστα, όμως, τούτο επιδεικνύεται υπερηφάνως, εις επισκέψεις κυβερνητικού και πολιτειακού επιπέδου. Ό,τι και αν επικαλείται, δικαίως, η Ελληνική πλευρά, τα κείμενα των συνθηκών δεν έχουν τροποποιηθεί· ας αφεθεί στην άλλη πλευρά το βάρος της αποδείξεως ότι παραβιάζονται.
Αχίλλειος πτέρνα της νέας τάξεως πραγμάτων της Άγκυρας είναι η διαφαινομένη ολοκληρωτική ιδεολογία της· το ύφος της και η ερειστικότητά της προς την ΕΕ. Ας μην διευκολύνονται, ανευθύνως, συμψηφισμοί. Η Ελλάς πρέπει να επανεμφανισθεί ως ομαλή Ευρωπαϊκή χώρα, οι εκπρόσωποι της οποίας ομιλούν την μεμετρημένη γλώσσα η οποία αντιστοιχεί στην πολιτική και πολιτιστική ουσία του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου.
Περιττεύουν υπερφίαλα λογίδρια και ανόητα ευφυολογήματα εις ανακοινώσεις και πανηγυρισμούς. Ας υπάρξει, επιτέλους, η συναίσθησις της κρισιμότητος της στιγμής και ότι κάθε λέξις απευθύνεται, στην πραγματικότητα, προς τους Εταίρους, τους Συμμάχους και την Διεθνή Κοινότητα. Όχι προς ψηφοφόρους.
Gravitas, Dignitas, Decorum –βαρύτητα, αξιοπρέπεια, κοσμιότητα–, ήταν, κατά την λιτή ιδεολογία της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, τα ερείσματα του εξουσιαστικού κύρους (Auctoritas). Κάποτε υπήρχαν· όχι επί της εσωτερικής πολιτικής σκηνής, αλλά, τουλάχιστον, κατά την διεθνή παράσταση της χώρας. Απωλέσθησαν κατά την διάρκεια της δικτατορίας και επανήρχοντο εις εξασθενημένη εκδοχή κατά σύντομα, ατυχώς, χρονικά διαστήματα. Συνιστούν κρίσιμες προϋποθέσεις Ελληνικής αξιοπιστίας και όποιας δυνατής –αν και αμφιβόλου–, αποτρεπτικής έναντι της Τουρκίας, υποστηρίξεως εκ μέρους Εταίρων και Συμμάχων.
Φραστικές γραφικότητες και επιδείξεις συνιστούν ελαφρότητα. Δεν την επιτρέπει η σοβαρότητα των στιγμών, η οποία εις επίμετρον, επιτάσσει και την απόρριψη περιττών βαρών. Διότι και αυτά δεν λείπουν. Επ’ αυτού, θα ακολουθήσουν ειδικώτερα κείμενα.
