ΝΙΚΟΣ ΑΛΙΒΙΖΑΤΟΣ.,
Πραγματιστές, δημαγωγοί και ονειροπόλοι.
Πολιτικοί, διανοούμενοι και η πρόκληση της εξουσίας, Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2015. σελ.578.
Δεν είναι εύκολο να δώσει κανείς το στίγμα ενός σημαντικού και ιδιαίτερου βιβλίου, όπως είναι αυτό του Νίκου Αλιβιζάτου. Ενός κορυφαίου Νομικού και Πανεπιστημιακού δασκάλου που υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας και κατά καιρούς συμμέτοχος στις πολιτικές εξελίξεις από τη Μεταπολίτευση ως σήμερα.
Με κριτήριο τη στάση τους απέναντι στους θεσμούς, κατέταξε συγκεκριμένους πολιτικούς σε τρεις κατηγορίες: τους πραγματιστές, τους δημαγωγούς και τους ονειροπόλους.
Στο Πρώτο μέρος, κάτω από τον τίτλο «Αστική Παράδοση», ο Νίκος Αλιβιζάτος, προσεγγίζει το Λόγο των πολιτικών μεταξύ ρεαλισμού και ιδεοληψίας, υπογραμμίζοντας πολύ εύστοχα πως πολιτικός που αδιαφορεί για την εξουσία δεν υπάρχει.
Εξετάζει επίσης τον αντίλογο των διανοουμένων και τις δυσκολίες του πολιτικού φιλελευθερισμού.
Στο Δεύτερο μέρος ασχολείται με τη σοσιαλδημοκρατική παράδοση και τον Λόγο τριών πολιτικών: του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κώστα Σημίτη.
Περιγράφει με εύστοχο τρόπο την ουτοπία και τον ρεαλισμό του Παπαναστασίου, την αμφίθυμη σχέση του Παπανδρέου με τους θεσμούς και το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα του Σημίτη που συνδέεται με τη δεύτερη ένταξη της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία (ένταξη στην Ευρωζώνη).
Την πρώτη τη χρωστάμε στον Κωνσταντίνο Καραμανλή.
Στη συνέχεια προσεγγίζει το λόγο έξι διανοουμένων μέσα από τις ανολοκλήρωτες μεταρρυθμίσεις. Ο λόγος του Αλέξανδρου Σβώλου, του Αριστόβουλου Μάνεση, του Δημήτρη Τσάτσου, του Τάσου Γιαννίτση, του Αλέξη Δημαρά και του Νίκου Θέμελη φωτίζεται στο βιβλίο του καθηγητή Νίκου Αλιβιζάτου.
Στο Τρίτο μέρος του βιβλίου του, εξετάζεται η κομμουνιστική παράδοση, η ανεύρετη ανανέωση και η σχέση μεταξύ επιστήμης και ιδεολογίας. Εδώ ο αναγνώστης θα βρεί τις προσωπογραφίες των Παντελή Πουλιόπουλου, Ηλία Ηλιού, Μίκη Θεοδωράκη, Κώστα Φιλίνη, Λεωνίδα Κύρκου, Αλέξη Τσίπρα, Νίκου Σβορώνου, του καθηγητή του Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Μονπελιέ Μισέλ Μιάιγ και της Άννας Φραγκουδάκη.
Στο πολύ χρήσιμο βιβλίο του Νίκου Αλιβιζάτου, ξεχωρίζουν δυο κατηγορίες πολιτικών προσώπων:
Oι πραγματιστές που τόλμησαν και τα έβαλαν ακόμη και με την παράταξη που εκπροσωπούσαν. Εδώ ο συγγραφέας τοποθετεί τον Μαυροκορδάτο, τον Κουμουνδούρο, τον Τρικούπη, τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Κώστα Σημίτη.
Και οι λαϊκιστές, όπου ξεχωρίζουν πρόσωπα όπως ο Ιωάννης Κωλέττης, ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης και από τους πιο σύγχρονους ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Το βιβλίο του Νίκου Αλιβιζάτου, υπερασπίζεται με εύστοχο τρόπο και εύληπτο λόγο την κοινοβουλευτική παράδοση στην Ελλάδα και την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας.
Είναι προφανές πως χρειαζόμαστε ένα άλλο κράτος, αλλά για να έχουμε ένα άλλο κράτος πρέπει να έχουμε κράτος δημοκρατικό, ευνομούμενο, κράτος δικαίου, πρέπει να έχουμε δικαιοσύνη ανεξάρτητη, εσωτερικά και εξωτερικά. Ένα κράτος που θα έχει εν λειτουργία και συγκροτημένες ανεξάρτητες Αρχές.
Θα κλείσουμε τη σύντομη παρουσίαση του βιβλίου του Νίκου Αλιβιζάτου με τον ρόλο της Παιδείας και του Πανεπιστημίου. Πρέπει να αναγνωρίσουμε τον ρόλο της παιδείας και της μόρφωσης ως το πιο αποτελεσματικό μέσο για να γεφυρώσουμε τις κοινωνικές ανισότητες και να ενισχύσουμε την κοινωνική συνοχή. Αν για όλες τις σύγχρονες χώρες που επενδύουν στην ανάπτυξη, η Παιδεία είναι η λύση, για την Ελλάδα είναι ιστορική επιταγή.
Σωτήρης Ντάλης
